چگونه به کودکان خود مهارت‌ های حل مسئله را بیاموزیم؟

مهارت حل مسئله، یکی از مهارت‌های کلیدی و بسیار مهم برای هر انسان است که اگر این مهارت را از دوران کودکی بیاموزید، می‌توانید زندگی راحت‌تری داشته و البته در روابط اجتماعی خود هم موفق‌تر باشید. به همین علت آموزش مهارت حل مسئله کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای این‌که بتوانید این مهارت را به کودکان خود بیاموزید، بهتر است از روش‌های مبتنی بر بازی و خلاقیت استفاده کرده و البته روی موضوعات موردعلاقه کودکان تمرکز داشته باشید.

در ادامه، چند روش کاربردی را برای آموزش مهارت حل مسئله به کودکان ارائه می‌دهیم که می‌توانید از این روش‌ها استفاده کرده و از مزایای آن‌ها بهره‌مند شوید.

اهمیت آموزش مهارت حل مسئله به کودکان

به‌عنوان یک بزرگسال، احتمالا هر روز با ده‌ها مسئله کوچک درگیر می‌شوید که نیاز به مهارت حل مسئله دارند. این مسائل ممکن است در انجام کارهای روزمره هم برای شما به وجود بیایند. اگر بتوانید این مهارت‌ها را از همان کودکی به فرزندان خود بیاموزید، می‌توانید باعث بهبود کیفیت زندگی آن‌ها شوید. برای آموزش مهارت حل مسئله کودکان، معمولا تکنیک‌ها و روش‌های مختلفی استفاده می‌شوند که هرکدام، تاثیرات مخصوص به خود را دارند.

اوج لذت‌بخش بودن این کار، زمانی است که به‌عنوان والدین، فرزندان خود را تماشا می‌کنید که در حال حل‌کردن یک مشکل هستند. کودکان، هر لحظه در مسیر زندگی خود، با تصمیمات و فرصت‌های یادگیری متفاوتی روبه‌رو هستند. اینجاست که شما می‌توانید نقش خود را به‌عنوان والدین ایفا کرده و به آن‌ها در یادگیری مهارت‌های جدید کمک کنید.

از لحظات روزمره خود برای آموزش مهارت حل مسئله استفاده کنید

اولین و مهم‌ترین نکته در آموزش مهارت حل مسئله کودکان این است که برای آموزش این مهارت، شما به هیچ کتاب درستی یا تجهیزات خاصی نیاز ندارید. در اکثر موقعیت‌های عادی و روزمره می‌توانید این مهارت را به فرزندان خود بیاموزید. برای مثال، شما می‌توانید کودکان خود را تشویق کنید که در کارهای روزمره خانه و منزل شرکت کنند. البته باید اجازه دهید تا کمی مستقل این کارها را انجام دهند.

مثلا، می‌توانید امروز از او بپرسید که دوست دارد چه مسئولیتی را در خانه داشته باشد؟ غذا درست کردن مشترک با کودک، یکی از بهترین تکنیک‌هایی است که برای تقویت مهارت حل مسئله در کودکان به شما کمک می‌کند. کافی است که مواد غذایی موردنیاز را آماده کرده و سپس از کودک خود بخواهید که آن‌ها را با یکدیگر ترکیب کند. علاوه بر این، در طول روز می‌توانید کمی وقت به کودکان اختصاص داده و در مورد نحوه تفکر آن‌ها صحبت کنید. این کار شاید ساده به نظر برسد، ولی اهمیت زیادی در تقویت مهارت حل مسئله در آن‌ها دارد.

مهارت حل مسئله را در فرزندان خود الگوسازی کنید

یکی از کاربردی‌ترین روش های تقویت حل مسئله در کودکان، الگوسازی در آن‌ها است. همانطور که احتمالا می‌دانید، والدین، اولین الگوهای کودکان هستند که کودکان با تماشای آن‌ها یاد می‌گیرند. نشان‌دادن این موضوع که مهارت حل مسئله چقدر در زندگی مهم است، برای کودکان نقش و اهمیت ویژه‌ای دارد. پس به‌عنوان والدین، وقتی که با چالشی روبه‌رو می‌شوید، فرایند تفکر خود را بلند بیان کرده و یک نمونه عملی و واقعی از حل مسئله را به کودک نشان دهید.

همانطور که والدین، مراحل حل مسئله خود را بیان می‌کنند، کودکان با توسعه مهارت شناختی، یاد می‌گیرند که چطور باید فکر کرده و مشکل را حل کنند. برای این‌که بتوانید چنین کاری را با کودکان خود انجام دهید، سه روش زیر به کمک شما می‌آیند:

1. سعی کنید بلند بلند فکر کرده و افکار خود را به‌صورت کلامی بیان کنید.
2. نشان دهید که روی احساسات خود مدیریت دارید و البته احساسات خود را هم بیان کنید تا کودک بداند که دقیقا باید با هر احساس به چه شکل روبه‌رو شود.
3. سعی کنید کودکان را در راه‌حل‌هایی که انتخاب می‌کنید دخالت دهید. البته این کار را باید متناسب با سن کودک و مشکلی که پیش آمده تنظیم کنید.  

آموزش مهارت حل مسئله کودکان با این روش، باعث می‌شود تا اعتماد به نفس کودکان بیشتر شده، تفکر انتقادی در آن‌ها تقویت شده و برای مواجه شدن با موقعیت‌های واقعی در زندگی آماده شوند.

از کودکان خود سوالات باز بپرسید

آموزش حل مسئله به کودکان پیش دبستانی، بسیار ساده‌تر از کودکان کم‌سن‌تر است. یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش مهارت حل مسئله به این کودکان، این است که از آن‌ها سوالات باز بپرسید. مثلا، وقتی که کودک نمی‌تواند بند کفش خود را ببندد، به‌جای این‌که خیلی سریع خم شده و بند کفش او را ببندید، از او بپرسید که چطور نمی‌تواند این کار را انجام دهد؟ اجازه دهید تا کودک شما با کلمات بازی کند و به این ترتیب، خودش بتواند مشکل به وجود آمده را تشخیص دهد.

شناخت مشکل، نیمی از حل آن است. این جمله‌ای است که در خصوص مهارت حل مسئله کودکان هم صدق می‌کند. در بیشتر موارد، شما باید اجازه دهید تا کودک به شکلی دقیق با مشکل به وجود آمده روبه‌رو شود. سپس می‌تواند براساس دانسته‌های خود، راه حلی مناسب را برای حل این مشکل اتخاذ کند. بعد از این‌که کودک مشکل به وجود آمده را خیلی دقیق توضیح داد، اگر نتوانست راه حل مناسبی را برای آن انتخاب کند، می‌تواند در این زمینه او را راهنمایی کنید.

کودکان را به انجام بازی‌های خلاقانه تشویق کنید

یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش مهارت حل مسئله کودکان انجام بازی‌های خلاقانه است. بازی‌هایی که کودک خودش به طور مستقیم درگیر آن است، نه‌تنها باعث سرگرم‌شدن کودک شما می‌شود، بلکه یک ابزار ضروری برای توسعه مهارت حل مسئله خواهد بود. استفاده از بازی برای آموزش حل مسئله به کودکان، می‌تواند تفکر انتقادی را در این کودکان تقویت کرده، باعث تقویت پشتکار آن‌ها شده و البته تفکر مستقل را هم به آن‌ها آموزش دهد.

استفاده از بازی‌های خلاقانه، از جهات زیر روی کودک شما تاثیرگذار خواهد بود:

1. باعث می‌شود تا قدرت تخیل کودک تقویت شده و کودک بتواند خارج از چارچوب‌های مشخص شده فکر و عمل کند.
2. این کار باعث آموزش آزمون و خطا به کودکان شده و آن‌ها را تشویق می‌کند که چیزهای مختلف را امتحان و آزمایش کنند.
3. باعث توسعه انعطاف‌پذیری شناختی در کودکان می‌شود و به آن‌ها کمک می‌کند تا در محیطی بدون ساختار، کاوش کرده و رویکردهای جدید برای حل یک مسئله را بیاموزند.

روی احساسات کودک تمرکز داشته باشید

حل مسائل و مشکلات مختلف، همیشه شامل احساسات هم می‌شود. در موقعیت‌های تنش‌زا، کودکان ممکن است احساسات مختلفی مثل ناامیدی، عصبانیت یا ناراحتی را تجربه کنند. اینجاست که یادگیری مدیریت احساسات به کمک آن‌ها می‌شود. پس تمرکز روی احساسات، یکی از مهم‌ترین اقدامات در راستای آموزش مهارت حل مسئله به دانش آموزان ابتدایی به شمار می‌آید.

یکی از اقدامات مهمی که در این راستا باید انجام دهید، این است که به کودکان یاد دهید چطور می‌توانند با کلمات، احساسات خود را منتقل کنند. به این ترتیب، کودک یاد می‌گیرد که احساسش به چه شکل است؟ چطور می‌تواند آن را بیان کند؟ و در نهایت به چه شکل می‌تواند احساسات خود را مدیریت کند؟

رویکرد سیستماتیک برای حل مسئله

اگر می‌خواهید از کتاب حل مسئله برای کودکان استفاده کنید، بهتر است کتابی را انتخاب کنید که یک رویکرد سیستماتیک برای آموزش حل مسئله داشته باشد. در فرایند گام به گام و سیستماتیک حل مسئله، مراحل زیر طی می‌شوند:

1. ابتدا احساسات باید به‌درستی شناسایی شده و نام‌گذاری شوند.
2. مشکل دقیق به وجود آمده تعریف شده و به شکلی واضح بیان شود.
3. طیف وسیعی از راه‌حل‌ها و ایده‌های مختلف برای حل این مشکل ارائه شوند.
4. هریک از راه‌حل‌های ارائه شده به شکلی دقیق ارزیابی و بررسی شوند.
5. یک راه حل انتخاب شده و کودک تشویق شود که این راه حل را امتحان و آزمایش کند.
6. بعد از اجرای راه حل، اگر مشکل حل نشد، کمی اصلاحات روی آن انجام داده و در نهایت، روش دیگری را برای حل مسئله انتخاب کنند.

استفاده از این سبک آموزش مهارت حل مسئله کودکان می‌تواند چنین مزیت را برای آن‌ها به همراه داشته باشد که از جمله آن‌ها، می‌توان به توسعه تفکر انتقادی در کودکان، تشویق کودکان برای عملکرد مستقل و ایجاد تاب‌آوری بیشتر در کودکان اشاره کرد.

استفاده از کنجکاوی‌ها و علایق طبیعی کودکان

یکی از بهترین راه‌ها برای این‌که بتوانید مهارت حل مسئله را در کودکان خود تقویت کنید، این است که سعی کنید روی کنجکاوی‌ها و علایق طبیعی کودک خود تمرکز داشته باشید. ایجاد انگیزه در کودکان، فرصت‌هایی را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهد تا در نهایت کنجکاوی، بتوانند مهارت‌های جدید را بیاموزند و البته، مشکلی که برایشان به وجود آمده را حل کنند.

در این روش برای آموزش مهارت حل مسئله کودکان بهتر است روی موضوعات یا فعالیت‌هایی تمرکز داشته باشید که از قبل، علاقه کودک را به خود جلب کرده‌اند. این کار باعث می‌شود تا حل مسئله برای کودکان بسیار جذاب‌تر و معنادارتر شود. نکته مهم در این روش، ارائه فضایی امن برای کودکان است تا بتوانند نهایت استفاده را از خلاقیت خود ببرند.

مهارت مستقل شدن را تقویت کرده و به کودک خود شکست را بیاموزید

اصل اساسی در مهارت حل مسئله، این است که کودک بیاموزد، شکست بخشی از مسیری است که طی می‌کند و نیازی نیست در زمان شکست خوردن احساس ناامیدی یا عصبانیت داشته باشد. برای این‌که بتوانید این کار را انجام دهید، بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. به کودکان خود اجازه دهید تا شکست بخورند و از اشتباهات خود درس بگیرند.
2. فرصت‌های یادگیری جدید را به کودک خود دهید و آن‌ها را ناامید نکنید.
3. تشویق به ریسک‌پذیری کودکان یکی از اقدامات مهمی است که در فرایند آموزش مهارت حل مسئله کودکان می‌توانید انجام دهید.
4. در کوچینگ کودکان، یاد می‌گیرید که راهنمای خوبی در زمان شکست خوردن کودکان خود باشید. فراهم کردن یک محیط حمایتی مناسب و البته بازخوردهای سازنده، به کودکان کمک می‌کند تا راحت‌تر با شکست خود مواجه شوند.

سخن پایانی

اگر شما هم در آموزش مهارت حل مسئله کودکان با مشکل مواجه شده و نمی‌دانید که چطور باید این مهارت را در کودکان خود تقویت کنید، یکی از بهترین راه‌ها برای شما این است که در دوره کوچینگ که توسط آکادمی کوچینگ ایما برگزار می‌شود شرکت کنید. در این دوره کوچینگ که مخصوص فرزندپروری است، تمامی تکنیک‌های لازم برای آموزش مهارت حل مسئله به شما آموزش داده می‌شود و البته یاد می‌گیرید که چطور می‌توانید در فضایی تعاملی، این مهارت را در کودک خود تقویت کنید.

برای ثبت نام در این دوره کافی است که همین حالا با کارشناسان کوچینگ ایما تماس بگیرید.

سوالات متداول