کوچینگ رهبری چیست؟

کوچینگ رهبری چیست (به انگلیسی : Leadership Coaching) – این نوع کوچینگ در حقیقت رویکرد کوچ هایی است که با رهبران اکوسیستم آموزشی کار می کنند. آنها به عنوان مثال به مدیران مدارس و مدیران مؤسسات آموزشی در جهت توسعه مهارت های رهبری و همچنین تعیین و دستیابی به اهداف شخصی، حرفه ای و سازمانی کمک می‌کنند. در اغلب مواقع ، مدیران مکان‌های آموزشی ابتدا خودشان کوچینگ را یاد میگیرند و سپس نقش کوچ در سیستم آموزشی را بر عهده می گیرند و از کوچینگ در روند رهبری محیط آموزشی تحت مديريت خودشان بهره میبرند.

کوچینگ رهبری در نظام آموزش و پرورش

کوچینگ رهبری به مدیران آموزش و پرورش این فرصت را می دهد تا بر روی نحوه ی عملکرد خود متمرکز شده ، زمینه های رشد را شناسایی کرده و مهارت ها و استراتژی های جدیدی را توسعه بدهند که به آنها در رهبری و هدایت مدارس به سمت موفقیت حمایت کند.

لیدرشیپ کوچینگ چیست؟

کوچینگ رهبری، فرایندی است که به مدیران کمک می ‌کند تا پتانسیلهای نهفته خود را کشف کنند و به مدیرانی کارآمدتر و مؤثرتر تبدیل شوند. در این فرآیند، یک کوچ حرفه‌ای با استفاده از پرسش‌های قدرتمند و ایجاد یک فضای امن، به مدیر کمک میکند تا اهداف خود را شفاف کند، موانع را شناسایی کند و راهکارهای نوآورانه برای غلبه بر چالش‌ها پیدا کند.

لیدرشیپ کوچینگ یا کوچینگ رهبری به مدیران این توانایی را میدهد تا بتوانند بر کارکنان، سازمان ها و جامعه ی پیرامون خودشان تاثیرات مثبت و مد نظرشان را بگذارند.

مهارت های لیدرشیپ کوچینگ

مهارت‌های رهبری کوچینگ ترکیبی از مهارت‌های رهبری سنتی و تکنیکهای کوچینگ است که برای توانمند سازی افراد و تیم‌ها به کار میرود. این مهارت‌ ها به رهبر کمک میکنند تا به جای ارائه راه‌ حل‌های از پیش تعیین شده، افراد را در یافتن راه‌ حل‌های خودشان هدایت کند. در اینجا مهارت‌های رهبری کوچینگ ترکیبی از مهارتهای رهبری سنتی و تکنیکهای کوچینگ است که برای توانمند سازی افراد و تیم‌ها به کار می‌ رود. این مهارتها به رهبر کمک میکنند تا به جای ارائه راه‌ حل‌های از پیش تعیین شده، افراد را در یافتن راه‌ حل‌های خودشان هدایت کند. در اینجا برخی از مهمترین مهارت‌های رهبری کوچینگ آمده است:

1. مهارت‌های ارتباطی

• گوش دادن فعال (Active Listening) : به طور کامل و بدون قضاوت به حرفهای دیگران گوش دادن، درک عمیق نیازها و چالش‌هایشان و بازخورد مناسب ارائه دادن.
• پرسشگری قدرتمند (Powerful Questioning) : پرسیدن سوالاتی که باعث تفکر عمیق، خودآگاهی و کشف راه‌حل‌ها در فرد می‌شود. سوالات باز و تحریک کننده از جمله ابزارهای مهم این مهارت هستند.
• بازخورد سازنده (Constructive Feedback) : ارائه بازخورد شفاف، دقیق و هدفمند، با تمرکز بر رفتار و نه شخصیت فرد. بازخورد باید قابل فهم، قابل اجرا و مفید باشد.
• برقراری ارتباط شفاف و موثر (Clear and Effective Communication) : بیان دقیق و روشن اهداف، انتظارات و دیدگاهها بدون ابهام.

2. مهارت‌های کوچینگ

• برنامه ریزی و پیگیری (Planning and Follow-up) : کمک به افراد برای ایجاد برنامه عملیاتی برای رسیدن به اهداف و پیگیری پیشرفت آنها.
• شناسایی نقاط قوت و ضعف (Identifying Strengths and Weaknesses) : کمک به افراد برای شناسایی تواناییها و چالش‌های خود و تعیین اهداف واقع بینانه.
• تعیین اهداف (Goal Setting) : کمک به افراد برای تعیین دقیق هوش (مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط، محدود به زمان).
• ایجاد انگیزه (Motivation) : ایجاد محیطی که افراد را به تلاش و پیشرفت ترغیب کند و حس مالکیت و مسئولیت را در آن‌ها تقویت کند.
• توانمند سازی (Empowerment) : ایجاد حس اعتماد به نفس و توانایی در افراد برای تصمیم گیری و حل مشکلات خودشان.
• حل مسئله (Problem Solving) : کمک به افراد برای شناسایی و حل چالش‌ها و موانع خودشان از طریق روشهای ساختاریافته.

3. مهارت‌های رهبری

• ایجاد اعتماد (Building Trust) : ایجاد محیطی امن و قابل اعتماد برای اعضای تیم.
• دیدگاه (Vision) : داشتن دیدگاه واضح و الهام‌بخش برای تیم و سازمان.
• رهبری الگو (Leading by Example) : اعمال رفتارها و ارزش‌هایی که از دیگران انتظار دارید.
• تفویض اختیار (Delegation) : تفویض مسئولیت‌ها به اعضای تیم با توجه به توانایی‌های آنها.
• مدیریت تغییر (Change Management) : هدایت و پشتیبانی تیم در برابر تغییرات و چالشها.
• مدیریت تیم (Team Management) : ایجاد تیم هماهنگ و کارآمد.

4. صفات شخصیتی

• خودآگاهی (Self-awareness) : آگاهی از نقاط قوت و ضعف خود و تأثیر آن‌ها بر دیگران.
• همدلی (Empathy) : درک احساسات و تجارب افراد و واکنش نشان دادن به آن‌ها.
• صبر و شکیبایی (Patience) : برای هدایت افراد به سمت رشد و پیشرفت زمان لازم است.
• انعطاف پذیری (Flexibility) : انطباق با شرایط مختلف و تغییر رویکردها در صورت نیاز.
• مثبت اندیشی (Positive Attitude) : نگرش مثبت و حمایتگرانه برای ترغیب و انگیزه دادن به افراد.

این مهارت‌ها با هم کار میکنند تا رهبری قدرتمند و موثر ایجاد کنند که به رشد و پیشرفت افراد و تیم‌ها کمک میکند. یک رهبر کوچینگ به جای دادن دستور، افراد را در مسیر رسیدن به پتانسیل کامل خود راهنمایی می‌کند.

ایجاد رهبری قدرتمند از راه کوچینگ

کوچینگ رهبری، فرآیندی تعاملی برای شکوفایی پتانسیل و ارتقای مهارتهای رهبری است. این مقاله چهار راهبرد و تکنیک کلیدی در این زمینه را بررسی می کند.

راهبرد اول : تعیین اهداف واضح و روشن

در کوچینگ رهبری، نخستین قدم حیاتی، کمک به رهبر برای تعریف اهداف واضح و دست‌ یافتنی است؛ اهدافی که با استراتژی کلان سازمان هم راستا بوده و شامل برنامه‌ی عملیاتی دقیق و زمان ‌بندی مشخص باشند. به عنوان مثال، در راه‌اندازی خط تولید جدید، کوچ به رهبر در تعیین مراحل پروژه، از طراحی محصول و فرآیند تولید گرفته تا بازاریابی و توزیع، و تعیین ضرب‌الاجل برای هر مرحله یاری می ‌رساند.

راهبرد دوم : گوش دادن فعال

شنیدن فعال، ستون اصلی کوچینگ رهبری است. کوچ باید با تمرکز کامل به صحبتهای رهبر گوش دهد، درک خود را به روشنی بیان کند و بستر اعتماد را فراهم آورد. برای مثال، برقراری تماس چشمی، استفاده از جملات تاکیدی و خلاصه‌ سازی صحبت‌های رهبر با زبان خودش، نشان‌ دهنده‌ی توجه و درک صحیح کوچ از پیام رهبر است و به ایجاد ارتباط مؤثر کمک میکند.

راهبرد سوم : بازخورد مثبت و سازنده

بازخورد مثبت و سازنده‌ی موثر، ستون اصلی فرآیند کوچینگ است. کوچ باید نقاط قوت رهبر را شناسایی و تحسین کند، دلایل موفقیت‌ها و چالش‌ها را بطور شفاف و مشخص بیان نماید و در همکاری با رهبر، راه‌ حل‌های بهبود را جستجو کند. برای مثال، یک مدیر بعنوان کوچ میتواند به این صورت بازخورد دهد: “طراحی بسته‌ بندی جدید فوق‌العاده است، هماهنگی رنگها با خط تولید اصلی بسیار چشمگیر است. با این حال، به نظر میرسد ضد آب بودن محصول نیاز به بررسی بیشتر دارد. بیایید با هم گزینه‌ های مختلف را بررسی کنیم.”

راهبرد چهارم : تقدیر از حاصل کار و پیشرفت ها

تقدیر از کوچکترین موفقیت‌ها، کلیدی برای افزایش اعتماد به نفس و انگیزه رهبران است. کوچ باید دستاوردهای رهبر را بطور مشخص و دقیق تشریح کند تا او بتواند آنها را تکرار کند. به عنوان مثال، بجای گفتن “کار خوبی کردی”، کوچ می‌تواند بگوید: “برگزاری دورههای توسعه حرفه‌ای تیم، فوق‌العاده بود. محتوای کوتاه و مفید دوره ها، همراه با استفاده‌ی موثر از تصاویر و نمودارها، یادگیری را بطور قابل ‌توجهی میتوان افزایش داد.” با استفاده از این رویکرد و تکنیک‌های مشابه، کوچینگ میتواند به رهبران در تقویت مهارت‌هایشان و رسیدن به موفقیت‌های بیشتر کمک کند.

تاثیرکوچینگ رهبری در پیشرفت کسب و کار

بیزینس کوچینگ رهبران، روشی نوین در دنیای مدیریت است که به رهبران کمک میکند تا عملکرد، مهارتها و در نهایت نتایج خود را ارتقا دهند. این فرایند با ارائه ابزارها و تکنیکهای نوین، رهبران را در حل چالش‌های پیچیده، تقویت تیم‌ها و هدایت سازمان به سوی موفقیت یاری میرساند.

در دنیای پویای امروز با پیچیدگی‌های روزافزون و تغییرات مداوم تکنولوژیکی، جهانی شدن و تنوع نیروی کار، نقش بیزینس کوچینگ رهبران بیش از پیش اهمیت یافته است. این روش، رهبران را قادر می‌سازد تا با چالش‌ها سازگار شده و از فرصت‌ها به نحو احسن بهره‌ مند شوند.

برخلاف آموزشهای سنتی مدیریت، بیزینس کوچینگ رهبران، یک همکاری دوسویه و شخصی ‌سازی شده است که بر نقاط قوت و ضعف فردی هر رهبر تمرکز دارد. این روش با افزایش خودآگاهی و شناسایی نقاط کور، پتانسیل‌های نهفته رهبر را شکوفا میکند و در نهایت، رهبرانی توانمند و آینده ‌نگر تربیت میکند که سازمان را به سوی موفقیت پایدار هدایت نمایند. لازم به ذکر است که بیزینس کوچینگ با تمرکز بر افزایش فروش و توسعه کسب و کار، با کوچینگ رهبری که بر رشد فردی و رهبری تمرکز دارد، متفاوت است.

رویکردهای کوچینگ رهبری

کوچینگ رهبری، برخلاف تصور یک روش واحد، به سبک‌های متنوعی نیازمند است. موفقیت آن به تطبیق با ویژگیهای منحصربه ‌فرد هر تیم و موقعیت بستگی دارد. سطح تجربه، انگیزه و مهارتهای فردی اعضا، از عواملی هستند که سبک کوچینگ مناسب را تعیین میکنند. مثلاً، تیم‌های جدید به کوچینگ هدایتگرا و ساختاریافته نیاز دارند، در حالی که تیمهای باتجربه و مستقل از آزادی عمل بیشتری بهره می‌برند.

عوامل محیطی و اهداف سازمان نیز مدام در حال تغییرند و این تغییرات بر انتخاب سبک کوچینگ اثر میگذارند. در شرایط بحرانی نیاز به تصمیم‌گیری سریع و قاطع وجود دارد که کوچینگ هدایتگرا را ضروری می‌سازد. اما در مواقعی که خلاقیت و نوآوری مورد نیاز است، سبک‌های مشارکتی و آزادانه‌ تر کارآمدتر خواهند بود.

بنابراین، بهترین رویکرد، “کوچینگ موقعیتی” است. این سبک انعطاف‌ پذیر به کوچ‌ها اجازه میدهد تا با توجه به نیازهای خاص تیم و شرایط موجود، روش خود را بهینه کرده و به بهترین نتایج دست یابند.

کوچینگ دستوری (Directive Coaching)

کوچینگ دستوری، با رویکرد فرماندهی و کنترلی، بیشتر بر دستور دادن و نظارت بر انجام وظایف محوله برای دستیابی به اهداف سازمانی تمرکز دارد. این روش، به دلیل محدودیت اختیارات اعضا، ممکن است انگیزه و خلاقیت را در تیم کاهش دهد.

کوچینگ آزادانه (Laissez-faire Coaching)

کوچینگ آزادانه در تیم‌هایی مؤثر است که اعضای آن آموزش دیده و توانایی انجام مستقلانه‌ی کار خود را دارند. در این روش، میزان دخالت مربی به حداقل میرسد و اعضای تیم با اتکا به دانش و مهارت خود، به طور خودگردان فعالیت میکنند.

کوچینگ غیر دستوری (Non-directive Coaching)

کوچینگ غیر دستوری، روشی مبتنی بر گوش دادن فعال و پرسشگری بدون داوری است. در این روش، اطلاعات اندکی از سوی کوچ به تیم ارائه میشود تا تیم با تکیه بر توانایی‌های خود به راه‌ حل‌ها دست یابد. اگرچه این سبک نیازمند تلاش بیشتری از سوی اعضای تیم است، اما منجر به درک عمیق ‌تر و پیشرفت پایدارتر می‌ شود.

کوچینگ موقعیتی (Situational Coaching)

کوچینگ موقعیتی، رویکردی انعطاف ‌پذیر است که با توجه به نیازهای هر موقعیت، بین رهبری دستوری و آزادی عمل کارکنان تعادل برقرار میکند. این سبک، ضمن ارائه اطلاعات مفید، نیازمند مشارکت فعال و حل مسئله مستقلانه توسط تیم است. تیمها باید آمادگی لازم برای شناسایی چالش‌ها و ارائه راه‌ حلهای خلاقانه را داشته باشند. با توجه به پویایی و تغییرات سریع در محیط‌های کاری امروزی، تسلط مدیران بر کوچینگ موقعیتی برای موفقیت سازمان ضروری است؛ چرا که این سبک بهترین تطابق را با شرایط متغیر و در حال تغییر دارد و بصورت پویا بین رهبری هدایتگرا و آزادی عمل، بسته به نیاز، جابجا میشود.